Son dönemde üst üste meydana gelen siyanürle intihar vakaları hepimizi derinden sarstı. Aslında, intiharlar her dönem oluyor ancak siyanürle, tüm aile üyelerinin birlikte hayatını kaybetmesi çok daha trajik bir etki yaptı şüphesiz. Bu kişileri bu noktaya getirebilecek düzeyde bir sorun ya da sorunlar neler olabilir, bunu birçok kişi merak etti, herkes kendine göre yorumlarda bulundu.
Bir psikolog olarak, şunu söyleyebilirim ki, intihar vakalarını değerlendirirken, neden-sonuç ilişkisi kurmak yerine, çok boyutlu düşünmek ve intihara neden olabilecek faktörlerden söz etmek daha anlamlıdır.
İnsanı kendi hayatından vazgeçmeye götürecek kadar etkili nedenler neler olabilir? Bu soruya cevap ararken, bazı bildiğimiz risk faktörlerini birlikte değerlendirmek yararlı olur.
İntihar açısından risk faktörleri
Kronik hastalıklar (ruhsal ya da fiziksel)
Eğer kişinin yaşantısını engelleyecek ya da yaşam kalitesini bozacak boyutta bir bedensel ya da ruhsal rahatsızlıkları varsa, yaşamdan alacağı doyum azalır ve huzurlu bir ruh halini koruması güçleşir.
Depresyon
İleri düzeydeki depresyonda kişinin gerçeklik değerlendirmesi bozulur; sürekli umutsuzluk ve karamsarlık yaşar. Kendisini çıkmaz sokakta hisseden, çökkün ruh halinde olan kişiler de intihar açısından risk grubundadır.
Madde kullanımı, bağımlılığı
Uyuşturucu ya da alkol bağımlığı olan bir kişinin beyin kimyası değişir ve hormonal mekanizması da olumsuz etkilenir. Madde etkisindeyken ya da maddenin yarattığı zihinsel ve ruhsal karmaşadan dolayı da intihar açısından risk grubu dahilindedir bu kişiler.
Ailede intihar etmiş kişiler var mı?
Kişinin geçmiş aile öyküsünde intihar etmiş birisi varsa intihar düşüncesine ve girişimine eğilim artış gösterebilir. İntihar etmek normalize edilmiş bir davranış şekli olabilir.
15-24 yaş arası ya da 60 yaş üzeri olmak
İstatistikler, kimlik oluşumun oluştuğu ergenlik/erken erişkinlik ve hastalıkların, kayıpların yaşanabildiği ve bunlarla baş edebilmeye çalışılan yaşlılık dönemini yine daha riskli dönemler olarak gösteriyor.
Yalnız/izole yaşam
Sosyal destek sistemi, anlamlı ilişkilerin varlığı, insanın yaşadığı güçlüklerle daha rahat baş etmesini sağlar. Sıkıntılar paylaşıldıkça yalnızlık hissi devre dışı kalır. Sosyal desteği olmayan, kendi kabuğuna çekilmiş kişiler yaşadıkları sıkıntıların etkisini çok yoğun yaşamakla beraber, çözüm konusunda umutsuzluğa kapılabilir.
Ekonomik zorluklar
Ekonomik olarak yaşanılan uzun süreli sıkıntılar, maddi güçlükler kişileri çıkmaz sokakta kalmış gibi hissettirebilir. Ciddi anlamda borçlanmalar, düzlüğe çıkamamak ve üst üste uğranan zararlar, maddi destek de alınamamışsa ciddi bir bunalım ve buhran kapısını aralayabilir.
İntihar etmek isteyen bir kişi nasıl anlaşılır?
Çevrenize, komşunuza, söylediklerine kulak vermek belki de olası bir intiharın önüne geçmenizi sağlayabilir. Aşağıdaki maddeler intihara eğilimi olan bir kişinin verdiği sinyallerdir diyebiliriz:
- Ölüm şekli ve planını paylaşıyorsa,
- Artık yaşamanın anlamı kalmadığını söylüyorsa ve bomboş, umutsuz hissediyorsa,
- İnternette intihar malzemeleri vs araştırıyorsa,
- Çözümsüz olduğunu, çıkmazda olduğunu sık sık dile getiriyorsa,
- Fiziksel ve duygusal acı içindeyse,
- Aşırı kaygılı ve tedirgin duruyorsa,
- Kendisini arkadaşlarından ailesinden geri çektiyse, içine kapandıysa
Bizim toplumumuza özgü bazı değerleri korumak önemli diye düşünüyorum. Komşumuz ne durumda, halini hatırını sormak, zor durumdaysa, elimizden ne gelir onu düşünmek, riskli bir durum görüyorsak yetkili mercilere bilgi vermek ve destek olmaya çalışmak bizim millet olarak yapabileceğimiz şeyler arasındadır.
İyi dileklerimle,
Uzm. Psikolog İlknur Yılmaz,
Dönüşüm Psikoterapi Merkezi Bakırköy/İstanbul
İletişim: 02126617887
