Yeme davranışı otomatik olarak gerçekleşmez. Açlık dışında yeme isteğiniz belirdiğinde, biraz analiz yapabilirseniz, yeme isteğinizin hemen öncesinde, bir düşüncenin ya da birbirini takip eden düşünceler zincirinin varlığını görebilmeniz mümkündür.
Düşünceler her zaman gerçeği yansıtmaz. Herhangi bir şey hakkında ne düşündüğünüz doğru olabilir, kısmen doğru olabilir ya da yanlış olabilir. Örneğin, bir pizzacının önünden geçiyorsanız ve bütün gün de bir şey yememişseniz, şöyle düşünebilirsiniz: “Pizzalar harika görünüyor. Ben de bütün gün hiçbir şey yemedim”. Bu düşüncenizde haklı olabilirsiniz. Ancak, hemen bunun ardından “Pizza yemem lazım” düşüncesi üzerinde sanırım biraz düşünmek lazım. Aç olmak pizza yemeyi gerektiriyor mu acaba? Birçok kişi o an fazla sorgulama yapmadan bu düşünceyi doğru olarak değerlendiriyor ve kendisini, daha önce yemeyi planlamadığı bir yiyeceği yerken buluveriyor!
Kilo yönetiminde sıkça yapılan 9 düşünce hatası:
1-Ya hep ya hiç düşüncesi:
Herşeyi iki ayrı kutupta değerlendirmek
Ör: Ya diyetime harfiyen uyarım ya da hiç yapmam
2-Olumsuz tahminde bulunmak:
Gelecek hakkında, diğer olasılıkları göz önünde bulundurmadan, olumsuz tahminde bulunma
Ör: Bu hafta kilo veremediğime göre, demek ki ben hiç kilo veremeyeceğim.
3-Fazla olumlu tahminde bulunmak:
Şu lezzetli kekten bir parça alıp, gerisini bırakabilirim.
4-Duygusal mantığa bürünme:
Tamamiyle sübjektif, duygularınızı baz alarak bir sonuca varma
Ör: Şu anda tatlı bir şey yemem lazım gibi hissediyorum, sanki vücudum istiyor.
5-Akıl okuma:
Elinizde hiçbir somut veri olamamasına karşın, başkalarının ne düşündüğünü bildiğinizi sanırsınız.
Ör: Pişirdiği kekin tadına bakmazsam kırılacak, bozulacak.
6-Akıl dışı düşünme:
Ör: Kimse yediğimi görmezse sayılmaz.
Hemencecik bitti zaten, sayılmaz.
7-Kuralcılık
Ör: Yemezsem israf olacak. Yemek ziyan edilmemeli.
8-Haklı gösterme
İki ilgisiz kavram arasında bağlantı kurmaya çalışılır.
Ör: Bunu yemeye hakkım var, çünkü çok stresliyim.
Bunu yiyebilirim, çünkü bedava.
Herkes yiyor, ben de yiyeyim.
9-Abartılı düşünme
Bir durumu olduğundan daha iyi ya da daha kötü gösterme
Ör: Canım çok istiyor, dayanamayacağım!
Bu düşünceler tespit edilip, onlara farklı şekilde cevap vermek öğrenilirse yeme davranışı da daha iyi kontrol edilebilir.
ü Birkaç gün boyunca not defteri taşıyın ve tespit ettiğiniz bu düşünceleri not edin.
Planlamadığınız bir şeyi yemek istediğinizde kendi kendinize sorun: Aklımdan ne geçiyordu? Ne düşünüyordum?
Bu şekildeki bir çalışma, kendi düşünce tuzaklarınızı farketmeniz ve bunları kontrol edebilmek için gerekli adımları atabilmeniz açısından oldukça yararlıdır. Unutmayın, değişim farkındalıkla başlar.
İyi dileklerimle,
Uzman Psikolog İlknur Yılmaz
